عدم تعادل در 90 درصد از دشت های کشور از لحاظ فرونشست، وجود 420 مورد دشت ممنوعه
به گزارش زمین جهانی، رئیس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی با بیان اینکه براساس اعلام اتحادیه اروپا اگر دشتی چهار میلی متر فرونشست داشته باشد، دچار مخاطره شده است، گفت: این در حالی است که دشت رفسنجان روزی یک میلی متر فرونشست زمین دارد.
به گزارش زمین جهانی، دکتر شهیدی در نشست تخصصی فرونشست امروز تهیه اطلاعات پایه در حوزه های زمین شناسی و اکتشاف و مخاطرات طبیعی را از وظایف اصلی سازمان زمین شناسی نام برد و اظهار کرد: با توجه به موقعیت زمین شناسی خاص ایران، تعداد زیادی از مخاطراتی که در جهان رخ می دهد، در ایران اتفاق می افتد به گونه ای که گفته می گردد از 43 مخاطره طبیعی که در جهان شناخته شده است، 34 مخاطره آن در ایران رخ می دهد.
وی شناخت این مخاطرات را از وظایف اصلی و ذاتی این سازمان نام برد و ادامه داد: این داده های فراوری شده از سوی سازمان زمین شناسی موجب می گردد که سایر سازمان ها با استفاده از این داده ها کشور را در روبروه با مخاطرات ایمن نگه دارند.
اطلاعات کم جامعه نسبت به فرونشست
شهیدی با تأکید بر اینکه در حال حاضر ما با بسیاری از مخاطرات مانند سیل، زلزله، تغییرات اقلیم، بحران آب و گردوغبار آشنا هستیم، خاطر نشان کرد: این در حالی است که جامعه نسبت به مخاطره ای مانند فرونشست اطلاعات کمتری دارد.
رئیس سازمان زمین شناسی از پدیده فرونشست به عنوان زلزله خاموش یاد کرد و ادامه داد: زمانی که یک سازه ای برای زلزله ای به قدرت 7 ریشتر طراحی و مقاوم سازی می گردد، در صورت بروز فرونشست پایه های این سازه ها سست می گردد، از این رو حتی با رخ دادن یک زلزله ای به قدرت 4 ریشتر دچار آسیب و خسارت می گردد.
وی با اشاره به مکانیسم عملکردی فرونشست شرح داد: در زمان بحران آب، آب های زیرزمینی از میان ذرات خاک به سطح زمین کشیده می گردد و بر این اساس ذرات پایین خاک تحت فشار لایه های رویی قرار می گیرد و به تدریج این ذرات متراکم می گردد. تراکم خاک موجب می گردد که هر چه باران و بارش داشته باشیم آب نمی تواند به درون زمین نفوذ کند و ادامه این فرایند موجب می گردد که در آینده کشور با مخاطرات جدی روبرو گردد.
420 مورد دشت ممنوعه
شهیدی همچنین به شرایط فرونشست دشت های کشور اشاره نمود و ادامه داد: براساس آمارهای ارائه شده، دشت های کشور به 609 حوزه تقسیم شده است که بالغ بر 420 مورد از آن ها به عنوان دشت ممنوعه اعلام شده است.
وی این آمار را یک آمار فاجعه بار دانست و خاطر نشان کرد: از سال 89 تا 93، 150 دشت کشور حوزه آبخوان ندارند و عملا 10 درصد از حوزه های آبخوان ها دشت هایی هستند که در حالت تعادل در آن ها برقرار است و 90 درصد دشت های کشور از حالت تعادل خارج شده است و این یک بحران بزرگ برای کشور محسوب می گردد.
رئیس سازمان زمین شناسی اولین رکورد ثبت شده از فرونشست زمین در کشور را مربوط به سال 1346 در دشت رفسنجان ذکر کرد و اضافه نمود: در دهه 80 که سازمان زمین شناسی در این زمینه ورود کرد، اقدام به پایش و مونیتورینگ دشت ها کرد و در سال 77 نیز فروچاله ای که در دشت حسین آباد کرمان رخ داد و ما توانستیم گزارشی از آن ارائه دهیم.
وی ارائه گزارشی از فرونشست دشت فامنین در همدان را از دیگر مطالعات این سازمان نام برد و اظهار کرد: در سال 83 به دنبال گزارش سازمان نقشه برداری از فرونشست جنوب غربی تهران و شهریار و کاهش سطح زمین مطالعاتی را اجرایی کردیم و گزارشات مفصلی در این خصوص در سال 84 منتشر کردیم.
تهیه اطلس مخاطرات ایران
شهیدی همچنین از تهیه اطلس مخاطرات کشور اطلاع داد و اضافه نمود: یکی از این اطلس ها مربوط به پدیده فرونشست است که در آن به طور تعیین اعلام شده است که هر دشت به چه میزان تحت تأثیر مخاطره فرونشست واقع شده است.
وی با اشاره به بحران فرونشست زمین در کشور گفت: براساس اعلام اتحادیه اروپا اگر در دشتی چهار میلی متر فرونشست رخ دهد آن منطقه دچار مخاطره شده است ولی در دهه 80 که اوج مخاطرات فرونشست در ایران بوده است در دشت رفسنجان سالانه 30 سانتی متر فرونشست داشته ایم به گونه ای که هر روز یک میلی متر از سطح زمین کاهش یافته است.
رئیس سازمان زمین شناسی تغییرات اقلیم را از دیگر بحران های موجود در کشور نام برد و خاطر نشان کرد: ایران در کمربند خشک جهان واقع شده است از این رو ما باید همیشه احتیاط لازم را داشته باشیم چرا که با کاهش بارش ها، با کاهش آب روبرو ایم و این امر پدیده فرونشست را ایجاد می نماید ضمن آنکه یکسری از دشت ها نیز خشک می گردد و این تبدیل به کانون های گردوغبار خواهد شد.
وی برطرف این بحران ها را منوط به فرهنگ سازی و مدیریت مصرف آب در کشور دانست چرا که به گفته وی اگر فرهنگ سازی صورت نگیرد هر میزان که سرمایه گذاری برای کاهش مخاطرات انجام گردد به نتیجه مطلوب نمی رسد.
منبع: خبرگزاری ایسنا