تدوین و اصلاح قوانین بازیافت، با نظر بخش خصوصی انجام گردد - زمین جهانی

به گزارش زمین جهانی، موضوع نشست تخصصی کمیسیون صنایع اتاق ایران آنالیز مسائل و مسائل صنعت بازیافت کاغذهای باطله به عنوان مواد اولیه صنعت بسته بندی و کارتن سازی بود. در این نشست که با حضور اعضای کمیسیون صنایع اتاق ایران، کارشناس سازمان مدیریت پسماند، اتحادیه صنایع بازیافت ایران و سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوای ایران تشکیل شد، مسائل و مسائل صنعت بسته بندی در ایران، مسائل حوزه پسماند و بازیافت مورد آنالیز نهاده شد.

نیما بصیری تهرانی، نایب رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران در ابتدای نشست از مسائل صنعت بسته بندی در کشور گفت و اینکه این صنعت در تأمین مواد اولیه خود با مسائل زیادی از قبیل نوسان شدید و سریع قیمت ها روبرو است.

بعد از آن علی قلی حسنی اعظمی، مدیرعامل انجمن مدیران کارتن و ورق از مسائل صنعت کارتن سازی در کشور گفت. او گفت که از اول سال 1399 ما چندین بار افزایش قیمت کارتن داشته ایم و همه این ها به دلیل متغیر بودن قیمت کاغذ و آخال است.

به گفته اعظمی، تاثیری که نوسان قیمت در عادت حلقه نهایی فراوری یعنی مصرف نماینده ها دارد این است که آن ها به شدت مصرف خود را پایین می آوردند و الگوی مصرف تغییر می نماید؛ برای همین است که این روزها مصرف نماینده به جای دریافت محصول بسته بندی شده به دنبال خرید محصولات فله ای و حتی حمل با پلاستیک است.

او گفت: در این شرایط بنکدار و مغازه دار کارتن نمی خواهد؛ سازمان حمایت از مصرف نماینده به جای اینکه مسائل را عارضه یابی کند، از افزایش قیمت ها گله دارد درحالی که همه ما معتقد هستیم باید مصرف نماینده را جذب کنیم اما متأسفانه مسائلی در حوزه صنعت بازیافت وجود دارد که درنهایت به مسائل صنعت بسته بندی هم اضافه نموده است.

بهروز هاشمی، کارشناس سازمان مدیریت پسماند شهرداری در ادامه نشست گفت که وظیفه این سازمان مدیریت و نظارت بر جمع آوری پسماند است نه نظارت بر قیمت.

هاشمی گفت: ما در مدیریت پسماند کوشش می کنیم که پسماند را با حداقل قیمت از خانوارها و شهروند جمع آوری کنیم؛ اما متأسفانه خیلی از قیمت ها روزانه تغییر می نماید و وظیفه کنترل بر عهده شهرداری نیست. در اینجا پیمانکار ذی نفع هستند.

بصیری در ادامه گفت شاید این تغییر و تحول به دلیل شیوع ویروس کرونا هم باشد که صنعت بازیافت را تحت تأثیر قرار داده است.

هاشمی ادامه داد: البته این وقفه در همه امور و صنایع رخ داده است ولی جمع آوری پسماند متوقف نمی شود؛ باید پسماند و پیمانکاران را تشویق به همکاری کرد. در واقع شهرداری از دستور قضایی تبعیت نموده است. در این شرایط هزینه تحمیل شده به شهرداری در حوزه جمع آوری بالاتر رفته است.

توحید صدرنژاد، رئیس اتحادیه صنایع بازیافت ایران از مقررات حاکم بر حوزه بازیافت انتقاد کرد. صدرنژاد از پنج حلقه زنجیره مدیریت پسماند گفت: حلقه اول تفکیک است؛ کلیه فعالیت های خدماتی یا داوطلبانه که به یاری آموزش های عمومی و افزایش مشارکت شهروندی باهدف به حداقل رساندن آغشتگی پسماندها به آلودگی های یکدیگر موجب جداسازی پسماندها می شود.

به گفته صدرنژادحلقه دوم جمع آوری است؛ یعنی کلیه فعالیت های خدماتی که با به کارگیری تجهیزات و ماشین آلات مختص حمل هر نوع پسماند در دوره های زمانی منظم، پسماند را در مقیاس خرد جمع آوری و با استفاده یا بدون استفاده از ایستگاه های میانی، راهی واحدهای پردازش کند.

او حلقه سوم را پردازش دانست و شرح داد: کلیه فرآیندهایی که منجر به تسهیل در بازیافت یا عملیات بازیابی یا امحا شود. این فرآیندها عموماً مکانیکی و فیزیکی و با کاهش حجم و افزایش چگالی پسماندها همراه می باشند. مثلاً فرآیندی نظیر اسقاط که کالای ضایعاتی دارای حداقل دو یا چند جزء قابل بازیافت را به اجزای تشکیل دهنده خود تفکیک و پردازش نموده و به مواد اولیه صنایع بازیافت تبدیل می نماید.

وی ادامه داد: بازیافت حلقه چهارم است، فرآیندهای تبدیل پسماند به مواد یا انرژیِ قابل استفاده مجدد، که برخوردار از بهره مالی بوده و در آن ها پسماندِ پردازش یا اسقاط شده به محصولات واسطه یا نهایی مورداستفاده در حلقه های دیگر زنجیره ارزش (خارج از زنجیره مدیریت پسماند) تبدیل و بازچرخانی می شود.

صدرنژاد اضافه نمود: بازیابی یا امحا حلقه پنج است؛ کلیه روش های از بین بردن یا کاهش خطرات ناشی از پسماندها و فرآیندهایی که به واسطه آن ها در انتهای زنجیره در ازای دریافت تعرفه ای تعیین، دوره تجزیه پذیری طبیعی پسماند یا مشتقات آن با روش های اصولی نظیر فراوری کمپوست، هضم، تبدیل به انرژی، دفن بهداشتی و تصفیه شیرابه، بی خطرسازی و... کاهش می یابد.

او درباره شرایط بازار پسماند گفت: تفکیک و جمع آوری تابع متغیرهای فرهنگی و مالی هستند و توسعه آن ها بدون توسعه مشارکت شهروندان و شفاف سازی مناسبات بازار پسماند در هیچ کجای جهان و هیچ دورهٔ زمانی ممکن نبوده و نیست؛ بازیابی و امحا که به خودی خود از صرفه مالی برخوردار نیستند و انجامشان مستلزم وضع تعرفه و دریافت هزینه این عملیات از شهروندان به عنوان نوع خدمت اجتماعی است؛ و پردازش و بازیافت که اگرچه صرفه مالی دارند، اما توسعه شان در گرو رقابت پذیری محصول فراوریی شان با محصولات دست اول در بازار است.

او ادامه داد: مادامی که کاغذ، پلیمر یا سایر محصولات بازیافتی نتوانند در بازار شانه به شانه کاغذ حاصل از چوب، پلیمرهای پتروشیمی یا سایر محصولات بازیافت رقابت نمایند بازیافت توسعه نمی یابد و این به معنای روزبه روز پیچیده تر شدن چالش پسماند و از دست رفتن ارزش اضافه نموده کلان صنایع بازیافت است.

صدرنژاد از نبود صندلی محکم بخش خصوصی در قانون پسماند گفت و اینکه باید به نظرات بخش خصوصی در این صنعت باید توجه شود.

او از تخلف در این حوزه هم گفت؛ اینکه صادرات آخال با اظهارخلاف واقع انجام می شود؛ در حوزه های دیگر هم پسماند هم قاچاق می شود؛ کولبری در این حوزه از داخل به خارج انجام می شود.

او تأکید کرد که باید به شفافیت بازار توجه شود؛ اما ارائه صنعت بازیافت در بورس درنهایت به ضرر و زیان محیط زیست است و مانند دیگر حوزه ها نیست.

هاشمی بار دیگر از عملکرد شهرداری دفاع کرد که وقتی قانونی تصویب می شود، توسط نهاد قانون گذار تصویب می شود نه توسط شهرداری؛ شهرداری مجری ان قوانین است.

صدرنژاد بار دیگر از عدم شفافیت قوانین حاکم بر این حوزه گفت و اینکه این شرایط در شهرهای کوچک بدتر از شهرهای عظیم تر است.

بعد از آن امین صدرنژاد گفت که باید برای مدیریت صنعت پسماند از راه چارههای بلندمدت بگوییم و راه چاره بلندمدت در گرو وجود نهاد بلندمدت و رگولاتورها است. در مدیریت پسماند سه حلقه شهروندان، بازار و حاکمیت حضور دارند که سه حلقه حکمرانی خوب هم هست. ولی در ایران نه شهروندان و نه بازار فعال نیست و فقط حاکمیت در این حوزه فعال است.

به گفته صدرنژاد باید راه برای استارت آپ های حوزه پسماند باز شود؛ در جهان هم این کار با استارت آپ انجام می شود.

سیدابوطالب مؤمنی، عضو هیات مدیره سندیکای فراورینمایندگان کاغذ و مقوای ایران هم از نحوه انتخاب پیمانکار گفت و اینکه پیمانکار نه بر مبنای قیمت پایه بلکه براساس امکانات و توان اجرایی انتخاب می شود.

امیرسامان اسفندیاری، عضو سندیکای فراورینمایندگان کاغذ و مقوای ایران هم از مسائل کارتن سازی گفت و اینکه با این نحوه جمع آوری آخال باید نگران دو صنعت عظیم بسته بندی و کارتن سازی باشیم. در جمع آوری سنتی خلی مواقع کیفیت آخال از بین می رود.

در ادامه نشست اعظمی عنوان نمود که ما از نگرانی خود در حوزه کارتن سازی گفتیم و باید بتوان با بازنگری در حوزه قوانین مرتبط با صنعت بازیافت، به این صنعت یاری کرد.

درنهایت بار دیگر خیرخواه از تغییر فرهنگی مردم نسبت به صنعت بازیافت گفت و اینکه تفکیک باید از درب منازل آغاز شود و در این تغییر نگاه عملکرد رسانه ملی بسیار مهم است.