17 ژوئن، روز جهانی بیابان زدایی - زمین جهانی

به گزارش زمین جهانی، روز دنیای بیابان زدایی

کویر طبیعت آرام و پهناوری است که سرشار از سکوت بوده و آرام و بی ادعا در بخش هایی از کره زمین پدیدار شده است. اگرچه بیابان ساخته دست هیچ بشری نیست اما انسان نقش بسزایی در ایجاد آن داشته اند. از اعجاز و زیبایی کویر هر چه بخواهیم بگوییم باز کم است اما خوب همانطور که می دانید این طبیعت بی کران و زیبا مضرراتی هم برای محیط زیست دارا می باشد. در سال های اخیر رشد بیابان به میزان ای در دنیا و بعلاوه در ایران بالا رفته که متاسفانه ممکن است دیگر نتوانیم برای گذراندن آخر هفته های خود به سمت جنگل ها و دشت ها برویم تا انرژی از دست رفته یمان مجدد باز شود. توجه داشته باشید که اهمیت این موضوع در دنیا به میزان ای بالاست که یک روز دنیای برای آن اختصاص داده اند و آن روز 17 ژوئن است. تیم خبری خبرنگاران هم به مناسب روز دنیای بیابان زدایی و اهمیت آن در ادامه مقاله ای را در مورد عوامل ایجاد بیابان و بعلاوه راه هایی که می توان برای جلوگیری از آن به کار برد را ارائه دهند که در صورت تمایل می توانید ما را همراه کنید.

فرق کویر و بیابان چیست؟

یک اشتباه رایج که اغلب افراد به آن دچار می شوند این است که فکر می نمایند کویر و بیابان هر دو یکی هستند و تفاوتی ندارند، اما این کاملا اشتباه است و این دو با هم تفاوت های بسیاری دارند.

واژه بیابان در واقع از سه کلمه بی، آب و آن (آنجا) تشکیل شده است به معنای منطقه سرد یا گرم که روی هم رفته می شود منطقه خشکی که به علت بارندگی کمتر از 50 میلی متر پدید آمده و همین میزان باران هم ممکن است در آن نبارد و در ازای آن کم آبی و تبخیر شدیدی هم در آن منطقه وجود داشته باشد که در نتیجه این فرایند پوشش گیاهی بسیار کمی هم در آن بخش از کره زمین به وجود می آید که برای کشور مورد نظر خطراتی را در پی دارد.

اما واژه کویر به آن دسته از زمین هایی گفته می شود که اشباع از نمک های مختلف بوده و به عبارتی به آن ها زمین های گلی و شوره زار گفته می شود. این دسته از زمین ها به هیچ وجه برای زراعت مناسب نیستند.

به طور معمول کویر در انتهای مسیل ها واقع شده است و از آنجایی که شرایط حاکم بر بیابان ها به طور معمول بستری خوبی برای ایجاد کویر است است معمولا این دو پدیده یکی تلقی می شود.

نقش انسان ها در بیابان زایی

با توجه به میل زیاده خواهی که در سال های اخیر برای تمامی انسان ها به وجود آمده تاثیرات بسیاری بر روی محیط زیست گذاشته شده است. این تاثیرات متاسفانه روز به روز در حال بیشتر شدن است و خسارت های جبران ناپذیری را برای محیط زیست و کره زمین به وجود می آورد و در حال حاضر تبدیل به یک چالش نگران نماینده شده است.

به منظور انتخاب یک نام مناسب برای این معقوله دانشمندان زیادی دور هم جمع شده اند تا بیابان زایی را انتخاب نمایند. در صورتی که تمهیداتی برای این امر در نظر گرفته نشود، می تواند به مانند یک هیولا تمام زمین را در بر بگیرد و حیات را بر روی این سیاره با مسائل زیادی روبرو کند.

بیابان زایی چیست و چگونه اتفاق می افتد؟

بنابر تعریفی که سازمان دنیای بیابان زایی به معضل بیابان زایی تعلق داده این پدیده سبب تخریب سرزمین هایی که در منطقه ها خشک و نیمه و نیمه مرطوب واقع شده است می شود و در اثر شرایط اقلیمی و انسانی به وجود می آید. در سال های گذشته سازمان ملل متحد اعلام نموده بود که آب و هوایی که در معرض خطر بیابان زایی قرار دارند به ترتیب آن هایی هستند که دارای اقلیم خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب هستند. البته گفتنی است که بگوییم این تعریف دیگر شامل حال آب و هواهایی که گفته شد بلکه تمامی اقلیم ها را نیز در بر می گیرد.

از جمله عواملی هم که در این معقوله موثر هستند نیز عبارتند از: تغییر اقلیم و فعالیت های انسانی، بوته کنی، چرای مفرط و خارج از فصل دام در مراتع، تبدیل مراتع به دیم زار، برداشت بی رویه آب از سفره های آب زیرزمینی، معدن کاوی و بهره برداری از معادن، جاده سازی و توسعه شهرها و روستاها.

مطابق با گزارشی که از سازمان ملل متحد بدست آمده نزدیک به یک میلیارد و 600 میلیون نفر از جمعیت دنیا، سه چهارم از اراضی کره زمین به مساحت معادل 5 میلیارد هکتار در حدود 110 کشور دنیا تحت تاثیر بیابان زایی هستند و 73 درصد از مراتع دنیا به مساحت سه میلیارد و 300 مترمکعب در معر این هیولا دهشتناک واقع شده است. قسمت فاجعه بار این موضوع آنجاست که بین 50 تا 70 هزار کیلومتر از اراضی حاصلخیز کشورها هم در حال خارج شدن از چرخه فراوری هستند و مطابق با آمارهای بدست آمده سالانه 50 میلیارد دلار از طرف این پدیده به زمین های کشاورزی به طور مستقیم خسارت وارد می شود.

گفتنی است که خسارت این معقوله تنها مربوط به کشاورزی و اقتصاد نمی شود، بلکه موجب مسائل اجتماعی و مهاجرت افراد هم می شود.

مطابق با گزارشی که از سازمان ملل متحد بدست آمده نزدیک به یک میلیارد و 600 میلیون نفر از جمعیت دنیا، سه چهارم از اراضی کره زمین به مساحت معادل 5 میلیارد هکتار در حدود 110 کشور دنیا تحت تاثیر بیابان زایی هستند و 73 درصد از مراتع دنیا به مساحت سه میلیارد و 300 مترمکعب در معر این هیولا دهشتناک واقع شده است. قسمت فاجعه بار این موضوع آنجاست که بین 50 تا 70 هزار کیلومتر از اراضی حاصلخیز کشورها هم در حال خارج شدن از چرخه فراوری هستند و مطابق با آمارهای بدست آمده سالانه 50 میلیارد دلار از طرف این پدیده به زمین های کشاورزی به طور مستقیم خسارت وارد می شود.

گفتنی است که خسارت این معقوله تنها مربوط به کشاورزی و اقتصاد نمی شود، بلکه موجب مسائل اجتماعی و مهاجرت افراد هم می شود.

عمق فاجعه بیابان زایی!

پدیده بیابان زایی تنها باعث خشک شدن قسمتی از زمین نمی شود، بلکه موجب از بین رفتن پوشش گیاهی، حاصلخیری خاک؛ کم شدن باران؛ فرسایش خاک، کاهش آب های زیرزمینی و در ازای آن از بین رفتن پوشش حیوانی، بیکاری، گرسنگی، فقط و در نهایت مهاجرت می شود …

افزایش جمعیت یکی از دلایل بیابان زایی

بعد از شرایط اقلیمی و فعل و انفعالات طبیعی آنچه بیشتر در بیابان زایی تاثیر دارد، افزایش جمعیت است. همانطور که می دانید در چهل سال گذشته این حجم از جمعیت بر روی کره زمین وجود نداشتند اما در حال حاضر چطور؟ آنچه مشهود است افزایش جمعیت و به طبع آن مصرف بالا می باشد که سبب ایجاد تغییراتی در محیط زیست و کره زمین شده است. اگرچه امکانات روستاها در دنیای امروز به نسبت چند دهه پیش تغییرات قابل توجهی داشته و حقیقتا از لحاظ تامین آب و برق و امکانات هیچ چیز آن شبیه گذشته نیست! اما آیا در همین منطقه ها بیابان زایی کمتر قبل شده است؟ نزدیک به 20 الی 30 سال پیش هر روستایی تقریبا 20 یا 30 خانوار جمعیت داشت که در دنیای امروز دو برابر گذشته شده و مسلما این تعداد افراد در روستا به کشاورزی و یا دامداری مشغول هستند. با توجه به این که در منطقه ها بیابانی حاصلیزی زمین و آب مصرفی محدود است اما باز هم با این وجود روستایی ها یا باید همه چیز را رها نمایند و به شهرها بیایند و یا همانجا بمانند و به کشاورزی مشغول باشند و زمین های بیشتری را زیر کشت ببرند، بنابر این موضوع زمین بیشتر هم آب بیشتری می خواهد که این موضوع گامی مستقیم در جهت بیابان زایی می باشد.

برای آبیاری زمین هایی که در منطقه ها بیابانی زیر کشت می فرایند آب از آب های زیرزمینی کشت می شود و به زمین پمپاژ می شود و این سبب کاهش هرچه بیشتر آب های زیرزمینی می شود. زمانی که به زور آب شیرین از زیر زمین به سطح زمین پمپاژ می شود، رفته رفته آب شور زیرزمین به طرف سفره آب شیرین هجوم میاره و کم کم آب شور می شه؛ آب شور که بالا اومد، در سطح زمین خاک رو شور می کنه و طبعا محصول کم می شه؛ کیفیت محصول که پایین اومد، زمین هم جوار، زیر کشت می ره و این فرایند ادامه پیدا می کنه تا جایی که به خودمون می آیم و می بینیم که روی زمین فقط شوره زار و کویر درست کردیم و در زیرزمین، سطح سفره آب آنچنان افت نموده که باید چاه رو کف شکنی کنیم!

بیابان زدایی چیست؟ و چگونه صورت می گیرد؟

به منظور مقابله با پدیده بیابان زایی، راه حلی به وسیله دانشمندان ارائه شد، که بیابان زدایی نام دارد. منظور از واژه بیابان زدایی در حقیقت زدودن و از بین بردن بیوم بیابان نیست بلکه منظور این است که این بیوم به مانند دیگر بیوم های طبیعی که حاصل پدیده های اکولوژیکیه است ممکن است در بعضی شرایط انسان به هیچ وجه قادر به کنترل آن نباشند اما به منظور جلوگیری از پیشروی این موضوع مجموعه فعالیت هایی صورت می گیرد که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت:

• کاشت درختان و گیاهان مقاوم و متناسب با منطقه ها خشک مثل گیاهان شوره زی
• کاشت گیاهان ویژه مقابله با بیابان زایی شامل بنه، کنار، کهور، سمر، کرت، کوهنگ (درخت)، سلم، اکالیپتوس، اقاقیا، کاسیا، کرتکی، رمیلک
• پخش سیلاب و پخش آب
• تعادل دام و مراتع برای حفاظت از پوشش گیاهی موجود
• بهره گیری از روش های کارآمد در انباشتن آب باران
• احیای شوره زارها
• استفاده از سوخت های جایگزین

17 ژوئن روز دنیای بیابان زدایی | روز بیداری وجدان دنیای

در یک کنفرانس سران ریود در سال 1992 معضل بیابان زایی در کشور آفریقا مطرح شد و این امر موجب تاسیس یک کنوانسیون دنیای به نام بیابان زدایی (UNCCD) شد که به عنوان زیر مجموعه ای از سازمان ملل مطرح شد. در سال 1994 مجمع عمومی سازمان ملل به منظور افزایش آگاهی عمومی در این زمینه و پیگیری جدی تر برنامه های کنوانسیون، روز 17 ژوئن رو با عنوان روز دنیای بیابان زدایی نامگذاری کرد.

در چارچوب استراتژیکی جدیدی به نام UNCCD که برای سال های 2018 تا 2030 تنظیم شد، جامع ترین تعهدات دنیای مطابق با دستورالعملی که در سال 2030 برای توسعه پایدار با هدف کنترل زمین لرزه ها و بازگرداندن بهره وری به وسعت گسترده ای از زمین های تخریب شده بهبود بخشید و شرایط زندگی بیش از 1.3 میلیارد نفر و بعلاوه کاهش اثرات مربوط به خشکسالی برای جمعیت های آسیب پذیر تمامی در این معاهده دنیای قرار گرفته است.

هدف از این تعهدنامه در حقیقت بهبود زندگی بشریت بوده است.

منطقه ها تحت نظارت معاهده UNCCD

پنج منطقه ای که تحت نظارت معاهده UNCCD قرار گرفتند نیز عبارت بودند از آفریقا، آسیا، آمریکای لاتین و کارائیب، دریای مدیترانه، اروپای مرکزی و شرقی.

البته کشورهای عضو این منطقه ها خودشون با همدیگه، چارچوب همکاری و چگونگی اجرای این برنامه ها و اقدامات در سطح ملی رو هماهنگ و برنامه ریزی می نمایند.

نماد کنوانسیون بیابان زدایی

اهمیت موضوع بیابان زدایی به مقدار بود که در ماه مارس سال 2005 سازمان ملل در طی یک فراخوان از تمامی علاقمندان خواست تا طرحی به عنوان نماد و آرم کنوانسیون بیابان زدایی ارائه دهند تا در روز دنیای بیابان زدایی در سال 2006 انتخاب شود. برای این منظور 3 عنصر برجسته که در طرح کریشن موری موتو (Krishen Maurymoothoo) بود، انتخاب شد.

• یک درخت، که مثل سقفی محافظ بر روی آرم قرار داشت
• خورشید به عنوان نمادی از گرما و زندگی
• تپه های رنگین به عنوان نشانه ای از زمین

در حال حاضر آرم و نشان اصل بیابان زدایی همین طرح نیست اما شباهت های بسیاری با این طرخ دارد. یکی از مهمترین شباعت های این آرم وجود درختان به عنوان محافظ زمین، آسمان روشن که گرمابخش زمین است و بعلاوه طرج زمین و استفاده از رنگ های متناسب با آن که شامل سبز و قهوه ای می شود نیز تشکیل شده است.