امیدوارم در دولت آینده فرایند ایجاد شده در میراث فرهنگی ادامه دار باشد - زمین جهانی

به گزارش زمین جهانی، گزارش عملکرد معاونت میراث فرهنگی با حضور دکتر علی اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مصطفی پورعلی مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی، هادی احمدی روئینی مدیرکل دفتر حفظ و احیای بناها، محوطه ها و بافت های تاریخی، فرهاد عزیزی مدیرکل دفتر امور پایگاه ها و محمدرضا کارگر مدیرکل موزه ها و اموال منقول تاریخی ظهر امروز نهم مرداد ماه 1400 در سالن فجر وزارتخانه برگزار گردید.

دکتر مونسان در ابتدای این نشست با تبریک ثبت جهانی راه آهن سراسری و اورامانات، اضافه نمود: از زحمات آقای طالبیان و تمام همکارانشان برای این اتفاق تشکر ویژه دارم. ثبت جهانی اورامانات موجب کانون توجه به منطقه غرب کشور و احساس هویت و شادمانی مردم این منطقه شد و اگر کرونا نبود هجوم گردشگری در منطقه کردستان و کرمانشاه را شاهد بودیم.

میراث فرهنگی خط قرمزی که نباید رها گردد

او اضافه نمود: حوزه میراث فرهنگی به این علت که مربوط به هویت یک ملت است و به نسل آینده منتقل می گردد، اهمیت دارد و کار کردن در این حوزه برای هر کسی موجب افتخار است. من هم در دوره فعالیتم تمام تلاشم را برای جلوگیری از آسیب ها و ایجاد نقطه تعادل در این حوزه انجام دادم و در حال حاضر میراث فرهنگی در نقطه خوبی واقع شده است.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، میراث فرهنگی را خط قرمز دانست و اضافه نمود: این حوزه به هیچ اسم نباید رها گردد و یا تحت فشارهای خاص اقدامات غیرکارشناسی در آن صورت گیرد.

جذب بودجه ای بی سابقه در سخت ترین شرایط اقتصادی کشور

دکتر مونسان به اقدامات خوب اجرا شده در حوزه بودجه هم اشاره نمود و گفت: در سخت ترین شرایط اقتصادی کشور توانستیم اتفاقات خوبی را رقم برنیم و حتی پیروز به جذب منابعی خارج از بودجه مصوب شدیم که اقدامی بی سابقه بوده است. از سوی دیگر هم با پای کار آوردن مردم یاری های زیادی به این حوزه انجام شد.

او با تشکر از اقدامات اجرا شده در معاونت میراث فرهنگی، اضافه نمود :نگران این حوزه در آینده هستم و امیدوارم مدیریت و وزیر بعدی هم به این حوزه توجه داشته باشد و از آن حمایت کند.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ابراز امیدواری کرد که این فرایند ایجادشده در دولت آینده هم ادامه داشته باشد.

توس یکی از مهم ترین یادگاری های این دوره است

دکتر مونسان بعلاوه برای اقدامات اجرا شده در بازسازی و احیای توس با بودجه 90 میلیارد تومانی ابراز خوشحالی کرد و اگفت: خوشحالم که برای شخصیتی مثل فردوسی که پاسدار زبان فارسی بوده، اقدامات خوبی در توس اجرا شده است و این یکی از یادگاری های خوب در دوره ما محسوب می گردد.

در ادامه محمدرضا کارگر با تشکر از دکتر مونسان به اهم رویکردها و فعالیت های اداره کل موزه ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی اشاره نمود و اضافه نمود: از ابتدا چند رویکرد نو را ملاک کار قرار دادیم. در گذشته عموما سایر دستگا ه ها از اهمیت تاریخی آثار تاریخی که در اختیارشان بود، اطلاعی نداشتند و در این زمینه سامان دهی وجود نداشت و عدم این آگاهی باعث از دست رفتن بعضی فرصت ها می شد. نظامی در هیچ وزارتخانه ای برای ثبت تاریخی شفاهی و آثار ملموس نداشتیم. به همین دلیل اولین رویکرد ما در امر حفاظت برگزاری جلسه و مکاتبه با تمامی وزارتخانه ها و دستگاه ها بود. بر همین اساس بخشنامه ای از سوی دولت ابلاغ شد که اموال تاریخی و فرهنگی باید در چارچوب وزارت میراث فرهنگی به ثبت برسد.

صدور بی سابقه تعداد مجوز برای مجموعه دارها

او با اشاره به حمایت و سامان دهی حوزه بخش خصوصی گفت: بخش خصوصی بسیار گسترده و وسیع است و چندین برابر آثار فرهنگی تاریخی موجود در مجموعه دولتی در اختیار بخش خصوصی است. تعداد موزه های بخش خصوصی که تا قبل از دولت یازدهم حدود 30 عدد بود در این مدت به 178 عدد رسید.

کارگر مجوزهای صادرشده برای مجموعه دارها را در این دوره بی سابقه اسم کرد و اضافه نمود: هدف ما این بود که مردم خود میراث دار تاریخ باشند و ما به اسم دولت وظیفه مشوق بودن را عهده دار باشیم. این مسئولیت نه بر اساس تکلیف بلکه افزایش آگاهی و مسئولیت رخ داده است.

تغییر رویکرد حفاظتی از دولت به مردم

مدیرکل موزه ها و اموال منقول تاریخی تغییر رویکرد حفاظتی از دولت به مردم را عظیم ترین اتفاق این دوره دانست و گفت: بخش خصوصی متوجه شد که ایجاد موزه، اعتباری برای آن ها محسوب می گردد. قبل از انقلاب 40 موزه در کشور وجود داشت و طی 35 سال بعد از انقلاب این عدد به 409 رسید. از سال 92 تا انتها سال گذشته 300 موزه احداث شد که رشد 54 درصدی در این حوزه رخ داده است. این اتفاق چیزی جز تغییر رویکرد و نگاه مردم نیست.

او بعلاوه به حفاظت و بازسازی 36هزار 676 عدد شیء فرهنگی تاریخی منقول (3027 دولتی و 4649 خصوصی)، ورود 178هزار و 627 قلم شیء فرهنگی تاریخی به موزه های تحت پوشش وزارتخانه از مبادی ورودی پژوهش های باستانی، خرید، استرداد، کشف اتفاقی، توقیفی و اهدا، استرداد حدود 18هزار قلم شیء، سامان دهی 476هزار و 476 قلم از اموال منقول فرهنگی تاریخی موجود در موزه های تحت پوشش وزارتخانه، سامان دهی 149هزار و 66 قلم از اموال منقول فرهنگی تاریخی مجموعه دارها در بخش خصوصی، صدور 132 مجوز مجموعه داری، ثبت 661هزار و 387 قلم از اموال منقول فرهنگی تاریخی در سامانه جام و برگزاری شش نمایشگاه خارجی، نظارت بر مطالعه، اطراحی، اجرا، تجهیز و سامان دهی 342 پروژه در سطح کشور، نظارت بر ایجاد 190 موزه در سطح کشور و تکمیل و راه اندازی موزه منطقه ای خلیج فارس از جمله اقدامات دیگری بود که کارگر به آن ها اشاره نمود.

او به رشد آمار بازدیدکنندگان از موزه ها و اماکن تحت پوشش در سال 98 اشاره نمود و اضافه نمود: بیش از 21 میلیون نفر یعنی یک سوم جمعیت کشور بازدیدکننده بر اساس فروش بلیت داشته ایم و از آنجا که ما گردشگر خارجی به اندازه بالایی نداریم، این آمار بسیار خوبی نسبت به سایر کشورها است.

ثبت 13هزار و 780 بنا و آثار منقول

در ادامه احمدی رویینی درباره اقدامات اجرا شده در حفظ و احیای بناها، محوطه ها و بافت های تاریخی گفت: این حوزه حجیم ترین بخش وزارتخانه است و شرح وظایف مفصلی دارد. عظیم ترین مشکل عدم تناسب وظایف و منابع اقتصادی، انسانی و نرم افزاری است.

او به ثبت 13هزار و 780 بنا و اثر منقول، 190هزار و 207 تپه و محوطه ، 168 بافت شهری و 1200 بافت روستایی اشاره نمود.

احمدی روئینی کاهش طرح 2001 و افزایش طرح 2014، نظام دهی و پالایش طرح 2008، برنامه ریزی و انضباط بودجه ای ادارات کل استان ها، نظارت بر اقدامات از محل بودجه های استانی و صدور پروانه بازسازی برای مداخلات در آثار تاریخی، برنامه های تشویقی بودجه ای برای استان های ضابطه مند و فعال، احصای پروژه های مکرر و بی نتیجه و حذف از برنامه ها، اعمال نظر و پیگیری مصوبات و دستورات کار شورایعالی معماری و شهرسازی، نظارت و پیگیری حفاظت حین و پس از کاوش ها، شناسنامه دار کردن محوطه های باستانی، به حداقل رساندن کاوش و حفاری های باستان شناسی، آنالیز طرح های فنی عمرانی عظیم کشور، به اسم استراتژی های این دفتر نام برد.

آشتی بدنه صاحب نظر و دولت

مدیرکل دفتر حفظ و احیای بناها، محوطه ها و بافت های تاریخی بعلاوه در مورد برنامه های ثابت و مستمر و اندازه اعتبارات طرح های دفتر حفظ و احیا گزارشی را ارائه کرد.

او به برگزاری 21 کارگاه آموزشی ملی و بین المللی اشاره نمود و اضافه نمود: در بازسازی بناهای تاریخی اتفاق عظیمی افتاد و سرمایه گذاری های بالایی وارد این حوزه شد. بعلاوه در این هشت سال بین میراث فرهنگی و بدنه صاحب نظر حوزه آشتی رخ داد و این عظیمواران در شورای فنی کنار ما قرار گرفتند.

ایجاد زمینه مناسب در حوزه حفاظت و بازسازی

در ادامه عزیزی با اشاره به ثبت جهانی راه آهن سراسری و اورامانات از دکتر مونسان در مورد پیگیری ها در این زمینه تشکر کرد و گفت: در دولت نهم و دهم پایگاه ها به طور کلی تعطیل شده بودند و با روی کار آمدن دولت یازدهم کارها در این حوزه مجددا شروع شد. در حال حاضر در بحث حفاظت زمینه مناسبی به وجود آمده و شبکه منسجمی در سراسر کشور ایجاد شد.

او با اشاره به اهمیت شناسایی، آماده سازی و راه اندازی پایگاه های میراث جهانی اشاره نمود و گفت: در گذشته بحث اعتبارات و ساختار دو مشکل عمده پایگاها بود که در سال های اخیر فرایند رو به بهبود و رشدی را در تخصیص ها شاهد بودیم. بعلاوه پیروز به اخد اعتباراتی خارج از اعتبارات مصوب شدیم.

مدیرکل دفتر امور پایگاه ها اضافه نمود: در حال حاضر 100 پایگاه ملی و 48 پایگاه جهانی داریم و 2184 پروژه در این چهار سال اجرا شده است.

او با اشاره به اتفاق مهمی که در پایگاه ها افتاده است، اضافه نمود: در گذشته حتی یک کارگاه حفاظت در مکانی مثل تخت جمشید وجود نداشت و در حال حاضر تخت جمشید، آثار پیرامون آن، پاسارگاد و میدان نقش جهان از جمله مکان هایی هستند که شرایط حفظ، بازسازی و زیرساخت هایشان سامان دهی شده است.

عزیزی با اشاره به ایجاد زمینه مناسب برای بازسازی آثار اضافه نمود: پروژه احیای بقعه شیخ صفی، عالی قاپو، بازسازی گنبد شاه اسماعیل صفوی، باغ فین، گنبد قابوس، شهر تاریخی یزد و بازسازی و احیای توس، بافت تاریخی گرگان و بافت تاریخی همدان از جمله اقدامات اجرا شده در این حوزه هستند.

برگزاری هشت کارگاه بین المللی، برگزاری بیش از 500 رویداد علمی فرهنگی در پایگاه های سراسر کشور، انعقاد تفاهم نامه های متعدد در حوزه های مستندسازی و فیلم سازی بعلاوه برگزاری هفته های فرهنگی، انعقاد 40 تفاهم نامه بین المللی در پایگاه های جهانی سراسر کشور، همکاری مشترک با تلویزیون آرته فرانسه در تهیه فیلمی با اسم ایران از فراز آسمان، مستندنگاری آثار ساسانی در غرب ایران، حفاظت و بازسازی ایوان غربی محوطه میراث جهانی تخت سلیمان منسوب به ایوان خیرو با همکاری دانشگاه درسدن آلمان از جمله اقدامات اجرا شده طی هشت سال گذشته بود که عزیزی به آن ها اشاره نمود.

سطح بندی پایگاه های میراث جهانی با شاخصه های معین از دیگر موضوعات مورد اشاره او بود.

راه آهن سراسری ایران با 1400 کیلومتر اثر ویژه ای تلقی می گردد

در ادامه مصطفی پورعلی مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی با بیان اینکه در مجموعه آثار ملی ثبت شده کشور رشد قابل توجهی داشته ایم به سختی ها و رایزنی ها برای ثبت جهانی راه آهن سراسری کشور اشاره نمود و گفت: این اثر پنجمین راه آهن ثبت شده در جهان است که تمامی آن ها زیر 200 کیلومتر هستند و راه آهن سراسری ایران با 1400 کیلومتر اثر ویژه ای تلقی می گردد.

او به ارتقای کمی و کیفی در حوزه ثبت حریم اشاره نمود و گفت: در دولت یازدهم 18هزار و 222 اثر و در دولت دوازدهم 4830 اثر ثبت ملی شد.

شفاف سازی فرآیندها و انتشار پنج جلد کتاب تخصصی شامل شرح دستورالعمل های اجرایی ثبت حریم و ارتقای سامانه جام از دیگر نکات مورد اشاره پورعلی بود.

مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیا میراث معنوی و طبیعی امضای تفاهم نامه با دیوان عدالت اداری در مورد ثبت آثار ملی را موضوعی اساسی اسم کرد و گفت: با این تفاهم نامه صندلی شورای ثبت ملی ما پذیرفته شد و تمامی ثبت ها با ارجاع کارشناسی انجام می گیرد.

او در مورد بهسازی فرآیندها شرح داد: بر این اساس تمامی میراث در لیست های جداگانه تفکیک شدند. در مورد اموال منقول هم با رایزنی های اجرا شده اموال در اختیار مجموعه دارها و تندیس های شاخص به ثبت رسیدند.

پورعلی در انتها ارزیابی پفراینده های میراث جهانی (ارزیابی میدانی ایکوموس جهانی از پفراینده میراث جهانی کاروانسرای ایرانی و پفراینده دیزمار غربی)، ارسال سه پفراینده نو میراث جهانی ناملموس-یونسکو (جشن تیرگان، بادگیر و…)، ارسال یک پفراینده نو میراث جهانی تاریخی فرهنگی-یونسکو، ارسال 10 پفراینده تاریخی و فرهنگی برای آیسسکو (پنج پفراینده ارسال شده و پنج پفراینده نو ارسال می گردد) را برنامه های اولویت دار در سال 1400 اسم کرد.

چالش های مربوط به بودجه از دیگر نکات مورد اشاره پورعلی در این جلسه بود.